Rachunek zysków i strat: Jak czytać i używać
Czym właściwie jest rachunek zysków i strat?
Just2Trade
zawsze dostarcza przydatne informacje ze świata finansów! Dziś opowiemy o
rachunku zysków i strat i wszystkim, co jest z nim związane: czym właściwie
jest rachunek zysków i strat, co się na niego składa, dlaczego jest ważny dla
Twojej firmy i czy warto zwracać uwagę na analizę
rachunku zysków i strat. Nie trać czasu: zacznij czytać i nie
zapomnij o robieniu notatek!
Spis treści
Co
to jest rachunek zysków i strat?
Sukces finansowy
firmy w danym okresie rozliczeniowym jest raportowany za pomocą jednego z
trzech głównych sprawozdań finansowych,
rachunku zysków i strat. Rachunek przepływów pieniężnych i bilans to dwa
pozostałe ważne sprawozdania.
Rachunek zysków
i strat koncentruje się na zarobku firmy za określony okres, w tym na zyskach i
stratach. Rachunek zysków i strat (z ang. profit
and loss statement (P&L)) nazywany jest czasami podsumowaniem
sprzedaży i wydatków, zawiera kluczowe informacje o działalności firmy,
skuteczności jej kierownictwa, słabszych stronach i wynikach w porównaniu z
konkurencją.
Zrozumienie rachunku zysków i strat
Dlaczego rachunek zysków i strat jest ważny dla Twojej
firmy?
Podstawowym
elementem raportów wyników przedsiębiorstwa jest rachunek zysków i strat.
Rachunek zysków i strat przedstawia dochody w określonym przedziale czasu,
zwykle w ciągu kwartału lub roku, a jego nagłówek określa czas trwania, na
przykład „Za rok/kwartał (podatkowy) zakończony 30 czerwca 2021 roku”, podczas
gdy bilans podaje migawkowy obraz finansów firmy na określoną datę.
Cztery główne
składniki rachunku zysków i strat to przychody, wydatki, zyski i straty. Nie
rozróżnia wpływów gotówkowych i bezgotówkowych (sprzedaż gotówkowa w
przeciwieństwie do sprzedaży na kredyt) ani gotówkowej w przeciwieństwie do
płatności lub wypłat bezgotówkowych (zakupy za gotówkę vs. zakupy na kredyt).
Zaczyna się od specyfiki sprzedaży i przechodzi w dół, aby obliczyć dochód
netto i ostatecznie zysk na akcję (EPS). Zasadniczo wyjaśnia, w jaki sposób
przychody netto zebrane przez firmę są przekształcane w zyski netto (zysk lub
stratę).
Znaczenie rachunku zysków i strat
Rachunek zysków
i strat pomaga właścicielom firm w ustaleniu, czy mogą osiągnąć zysk poprzez
zwiększenie sprzedaży, cięcie wydatków lub jedno i drugie. Dodatkowo pokazuje
powodzenie planów, które firma wdrożyła na początku określonego roku
podatkowego. To sprawozdanie może być używane przez właścicieli firm w celu
ustalenia, czy ich strategie są skuteczne. Na podstawie swoich analiz mogą
zidentyfikować najlepsze metody zwiększania zarobków.
Poniżej
wymienimy kilka dodatkowych elementów, które ujawnia rachunek zysków i strat:
- Regularne raporty: Rachunek
zysków i strat jest sporządzany co tydzień lub co miesiąc,
podczas gdy inne sprawozdania finansowe
są sporządzane raz do roku. W rezultacie inwestorzy i właściciele firm
mogą bacznie obserwować wyniki firmy i podejmować odpowiednie decyzje.
Dzięki temu mogą identyfikować i rozwiązywać małe problemy firmy, zanim
urosną i staną się kosztowne.
- Identyfikacja wydatków: Rachunek identyfikuje wszelkie nadchodzące
koszty, wszelkie nieprzewidziane koszty poniesione przez firmę oraz
wszelkie obszary, które przekraczają lub nie mieszczą się w budżecie.
Czynsz najmu obiektu, pracownicy oraz inne opłaty administracyjne stanowią
wydatki. Mała firma może zauważyć, że jej wydatki rosną, gdy zaczyna się
rozwijać. Koszty te mogą obejmować rekrutację personelu, zakup materiałów
eksploatacyjnych i reklamę firmy.
- Przegląd firmy: Ta sekcja dostarcza inwestorom ogólnych
informacji o firmie, w którą chcą zainwestować. Aby ustalić, czy firma ma
zdolność kredytową, banki i inne instytucje finansowe mogą chcieć zapoznać
się z tym sprawozdaniem.
Składniki rachunku zysków i strat
Przyjrzyjmy się
teraz głównym składnikom rachunku zysków i strat – poniżej znajdziesz wszystkie
informacje dotyczące każdego z nich.
Przychody/Sprzedaż
Przychody ze sprzedaży, które znajdują
się na samej górze zestawienia, to przychody firmy ze sprzedaży lub usług.
Kwota ta stanowi całkowity przychód ze sprzedaży towarów i/lub świadczenia usług.
Linia całkowitych przychodów firmy może pochodzić z różnych źródeł.
Koszt Własny Sprzedaży (KWS)
Koszt Własny Sprzedaży (KWS) to
pozycja, która łączy bezpośrednie wydatki związane z kupnem i sprzedażą towarów
w celu zarobienia pieniędzy. Jeśli firma jest przedsiębiorstwem usługowym, ta pozycja może być również określana jako
Koszt Sprzedaży. Robocizna, komponenty, materiały i alokacja kosztów
dodatkowych, takich jak amortyzacja, to przykłady kosztów bezpośrednich (patrz wyjaśnienie amortyzacji poniżej).
Zysk
brutto
Zysk brutto jest
obliczany poprzez odjęcie kosztu sprzedanych
towarów (lub kosztu sprzedaży)
od przychodów ze sprzedaży.
Wydatki na marketing, reklamę i promocję
Większość firm
ponosi pewne koszty w wyniku sprzedaży produktów i/lub usług. Ponieważ są to
podobne koszty związane ze sprzedażą, wydatki na marketing, reklamę i promocję
są często łączone.
Koszty ogólne (ang.A)
Koszty
sprzedaży, koszty ogólne i administracyjne
składają się z wszystkich innych wydatków pośrednich związanych z
funkcjonowaniem firmy. Obejmuje to pracowników i wynagrodzenie, czynsz i koszty
biurowe, ubezpieczenie, koszty podróży i czasami deprecjację i amortyzację,
oprócz innych kosztów operacyjnych. Jednostki mogą jednak zdecydować o
uwzględnieniu deprecjacji i amortyzacji w odrębnych sekcjach.
EBITDA
Zysk przed
odsetkami, podatkami, amortyzacją lub EBITDA nie zawsze jest wykazywany w rachunku zysków i strat. Oblicza się ją
poprzez odjęcie od zysku brutto kosztów SG&A (z wyłączeniem amortyzacji i
deprecjacji).
Koszty deprecjacji i amortyzacji
Specjaliści ds.
rachunkowości opracowują amortyzację jako obciążenia bezgotówkowe w celu
rozciągnięcia kosztu aktywów kapitałowych, w tym rzeczowych aktywów trwałych
(PP&E)
Dochód
operacyjny (lub EBIT)
Dochód operacyjny to przychód
generowany przez bieżącą działalność biznesową. Innymi słowy, jest to zysk
przed odliczeniem jakichkolwiek dochodów
nieoperacyjnych, kosztów nieoperacyjnych, odsetek lub podatków.
Zarobki przed odsetkami i podatkami, czyli EBIT, to zwrot często używany w
branży finansowej.
Odsetki
Spłata odsetek.
Typowe dla firm jest wydzielanie przychodów i kosztów odsetkowych jako osobnych
pozycji w rachunku zysków i strat. Ma to na celu zrównoważenie dysproporcji
między EBIT a EBT. Harmonogram zadłużenia decyduje o tym, ile odsetek zostanie
zapłaconych.
Inne
wydatki
Często ponoszone
są inne koszty, specyficzne dla branży firmy. Inne koszty mogą obejmować koszty
związane z realizacją, technologią, badaniami i rozwojem (R&D),
wynagrodzeniem w formie akcji (SBC), odpisami z tytułu utraty wartości, zyskami
lub stratami ze sprzedaży inwestycji, efektami kursowymi oraz szerokim zakresem
kosztów, które są specyficzne dla firmy lub branży.
EBT
(dochód przed opodatkowaniem)
EBT, czasami
określany jako dochód przed opodatkowaniem, jest obliczany poprzez odjęcie kosztów odsetek od dochodu operacyjnego.
Jest to ostatnia suma częściowa przed obliczeniem dochodu netto.
Podatki dochodowe
Podatki
dochodowe to obowiązujące podatki nakładane na dochody przed opodatkowaniem.
Bieżące i przyszłe podatki mogą być uwzględnione w ogólnych wydatkach na podatek dochodowy.
Dochód netto
Podatek dochodowy jest odejmowany
od dochodu przed opodatkowaniem w celu określenia dochodu netto. Po odjęciu
wszelkich wypłat dywidend, suma ta jest uwzględniona w zyskach otrzymanych w bilansie.
Jakie są główne składniki rachunku zysków i strat?
Przychody i zyski
Rachunek zysków
i strat zawiera następujące informacje, chociaż format może ulec zmianie w
zależności od lokalnych wymogów regulacyjnych, zróżnicowanego charakteru
przedsiębiorstwa i towarzyszącej mu działalności operacyjnej:
Przychody operacyjne
Przychody operacyjne to termin
często używany do opisania przychodów generowanych przez działalność
podstawową. Termin „przychód z działalności podstawowej” odnosi się do dochodu
generowanego ze sprzedaży produktu dla firmy, która wytwarza ten produkt, jak
również dla hurtownika, dystrybutora lub detalisty zajmującego się sprzedażą
tego produktu. Podobnie, przychody z głównych operacji dla korporacji (lub jej
franczyzobiorców) zaangażowanych w branżę usługową odnoszą się do dochodu lub
opłat otrzymanych w zamian za świadczenie tych usług.
Przychody nieoperacyjne
Nieoperacyjne,
powtarzalne przychody to termin często używany do opisania przychodów
generowanych przez działalność dodatkową, niezwiązaną z podstawową
działalnością firmy. Dochody te pochodzą ze źródeł innych niż kupno i sprzedaż
towarów i usług. Przykłady obejmują dochody
z odsetek od kapitału biznesowego przechowywanego w banku, dochody z
wynajmu nieruchomości będących własnością firmy, dochody ze wspólnych
przedsięwzięć, takie jak wpływy z opłat licencyjnych lub dochody z reklamy
wyświetlanej na nieruchomości należącej do firmy.
Zyski
Zyski, często
określane jako inne dochody, odnoszą się do przychodów netto generowanych przez
różne operacje, takie jak sprzedaż aktywów długoterminowych. Obejmują one zysk netto z jednorazowych przedsięwzięć
niezwiązanych z działalnością gospodarczą, takich jak sprzedaż
niewykorzystywanych gruntów firmy, przestarzałego samochodu dostawczego lub
działalności zależnej.
Wpływy i
przychody to nie to samo. Kiedy dokonywane są zakupy lub świadczone są usługi,
płatność jest często rejestrowana w tym czasie. Wpływy to kwoty pieniężne
rejestrowane natychmiast po ich otrzymaniu.
Wydatki i straty
Wydatki to
koszty ponoszone przez firmę w celu utrzymania działalności i generowania
zysków. Jeśli przestrzegają przepisów, niektóre z tych wydatków mogą zostać
odliczone od dochodu w zeznaniu podatkowym.
Wydatki na działalność podstawową
Wszystkie te
koszty są ponoszone w celu wygenerowania typowych przychodów operacyjnych
związanych z główną działalnością firmy. Na wydatki te składają się koszty
sprzedaży, ogólne i administracyjne (SG&A), amortyzacja, koszt własny
sprzedaży (KWS) oraz koszty badań i rozwoju (R&D). Wynagrodzenia
pracowników, prowizje od sprzedaży i koszty usług, takich jak energia i
transport, zwykle również pojawiają się na liście.
Wydatki na działalność drugorzędną
Są to wszystkie
koszty związane z działalnością inną niż podstawowa, takie jak odsetki od
kredytów.
Straty jako wydatki
Są to wszystkie
koszty związane ze stratną sprzedażą aktywów długoterminowych, opłaty
jednorazowe, nieoczekiwane koszty czy wydatki związane z czynnościami prawnymi.
Przychody i
opłaty wtórne odzwierciedlają zaangażowanie i biegłość firmy w zarządzaniu
doraźnymi, niezwiązanymi z podstawową działalnością operacjami, podczas gdy
przychody i koszty pierwotne dostarczają informacji o tym, jak efektywnie
prosperuje podstawowa działalność firmy.
Struktura rachunku zysków i strat
Oto struktura rachunku zysków i strat wraz z jego
kluczową formułą
Poniższe
równanie służy do matematycznego określenia dochodu netto:
Dochód netto =
(przychody + zyski) - (wydatki + straty)
Aby zilustrować
powyższy wzór pewnymi rzeczywistymi danymi, załóżmy, że hipotetyczna firma
produkująca artykuły sportowe, która oferuje również szkolenia, przedstawia
rachunek zysków i strat za ostatni hipotetyczny kwartał.
Sprzedaż
produktów sportowych przyniosła 121 700 PLN, a usługi szkoleniowe przyniosły 22
700 PLN. Wydano różne sumy na określone działania, które łącznie wyniosły 48
360 PLN. Zysk netto ze sprzedaży starego samochodu dostawczego wyniósł 9000
PLN, ale w celu rozwiązania skargi klienta poniesiono straty w wysokości 3500
PLN. Za określony kwartał dochód netto wynosi 101 540 PLN. Najprostsze
zestawienie przychodów, jakie może sporządzić typowa firma, to zestawienie z
powyższego przykładu. Opiera się na prostym obliczeniu, które dodaje przychody
i zyski oraz odejmuje wydatki i straty, stąd nazwa „jednoetapowy rachunek zysków i strat”.
Jednak
rzeczywiste firmy rutynowo angażują się w fuzje, przejęcia i partnerstwa
strategiczne, uczestniczą w wielu sektorach biznesowych, oferując różnorodne
produkty i usługi, i często działają na skalę światową. Rachunek zysków i strat
zawiera liczne i skomplikowane zapisy księgowe w wyniku ogromnej różnorodności
operacji, różnych zestawów wydatków, różnych rodzajów działalności gospodarczej
oraz wymogów dotyczących sprawozdawczości w standardowy sposób w celu
zapewnienia zgodności z przepisami.
Firmy notowane
na giełdzie stosują rachunek zysków i strat, który jest przygotowywany na wielu
etapach i oddziela przychody operacyjne, koszty
operacyjne i zyski od przychodów nieoperacyjnych, kosztów
nieoperacyjnych i strat. Ta metoda tworzy rachunek zysków i strat, który
zawiera znacznie więcej informacji.
W wieloetapowym rachunku zysków i strat różne
wskaźniki rentowności są zasadniczo podawane na czterech różnych poziomach
operacyjnych: brutto, operacyjnym, przed opodatkowaniem i po opodatkowaniu. Ta
segmentacja pomaga określić, w jaki sposób dochód i rentowność przesuwają
się/zmieniają z jednego poziomu na drugi, co wkrótce zobaczymy w poniższym
przykładzie. Na przykład wysoki zysk brutto,
ale niski dochód operacyjny sugeruje wzrost kosztów, podczas gdy wysoki zysk
przed opodatkowaniem, ale niski zysk po opodatkowaniu, sugeruje, że zyski
zostały utracone z powodu podatków i innych jednorazowych, wyjątkowych
wydatków.
Przyjrzyjmy się
ilustracji opartej na rocznych zestawieniach dochodów za 2021 r. dwóch dużych,
notowanych na giełdzie, globalnych firm z różnych branż: technologicznej
(Microsoft) i handlu detalicznego (Walmart).
Czytanie standardowych rachunków zysków i
strat
Głównym celem
tego wspólnego formatu jest określenie zysku lub dochodu w każdej podpozycji
przychodów i kosztów operacyjnych, a następnie uwzględnienie wymaganych podatków,
odsetek i innych jednorazowych zdarzeń w celu ustalenia dochodu netto, który
dotyczy akcji zwykłych. Mimo że te obliczenia wymagają tylko podstawowego
dodawania i odejmowania, rozmieszczenie różnych elementów w instrukcji i ich
połączenia są często powtarzalne i zawiłe. Aby lepiej zrozumieć, przyjrzyjmy
się bliżej tym liczbom.
Sekcja przychodów
Pierwsza sekcja,
pod Przychodami, stwierdza, że w roku podatkowym kończącym się 30 czerwca
2021 zysk brutto (roczny) lub marża brutto
firmy Microsoft wyniosła 115,86 mld USD. Kwota została obliczona poprzez
odjęcie kosztów uzyskania przychodów (52,23 mld USD) od całkowitych przychodów (168,09 mld USD),
które gigant IT wygenerował w tym roku podatkowym. Koszt generowania przychodów
stanowił nieco ponad 30% całkowitej sprzedaży Microsoftu, ale porównywalny
odsetek Walmart w roku podatkowym 2021 wyniósł prawie 75% (429 miliardów
dolarów / 572,75 miliardów dolarów). To pokazuje nam, że Walmart zainwestował
znacznie więcej niż Microsoft, aby osiągnąć porównywalną sprzedaż.
Koszty operacyjne
Podane wartości
w sekcji Koszty operacyjne są obliczane ponownie na podstawie kosztu uzyskania
przychodu firmy Microsoft (52,23 mld USD) i całkowitego przychodu (168,09 mld
USD) w roku podatkowym. Całkowite wydatki operacyjne oblicza się, dodając do
siebie te liczby (52,23 mld USD + 20,72 mld USD + 25,23 mld USD = 98,18 mld
USD), ponieważ firma Microsoft wydała 20,72 mld USD na badania i rozwój oraz
25,23 mld USD na koszty SG&A.
Dochód (lub
strata) z działalności operacyjnej jest obliczany jako łączne koszty operacyjne
pomniejszone o łączne przychody, co daje łącznie 69,92 mld USD (168,09 mld USD
– 98,18 mld USD). Dochód netto jest później obliczany na podstawie tej liczby,
która przedstawia zysk firmy przed odliczeniem odsetek i podatków (EBIT) w
ramach jej głównych operacji biznesowych.
Dochód z działalności kontynuowanej
Dochód netto z
kontynuowanej działalności firmy Microsoft (61,27 mld USD), który jest o około
60% większy niż dochód firmy Walmart (13,67 mld USD), oblicza się, dodając inne
dochody lub wydatki netto (w tym dochody jednorazowe), opłaty powiązane z
odsetkami, i odpowiednie podatki.
Liczba
wyemitowanych akcji wycenianych na podstawie średniej ważonej jest mnożona
przez kwotę zysku netto w celu obliczenia zysku przypadającego na jedną akcję.
EPS Microsoftu w 2021 roku wyniósł 8,12 USD na akcję (61,27 mld USD, co
odpowiada 7,55 mld akcji). EPS Walmart za ten rok podatkowy wyniósł 4,90 USD
(13,67 mld USD x 2,79 mld), co odpowiada 2,79 mld akcji w obrocie.
Nawiasem mówiąc,
jeśli chcesz obliczyć rachunek zysków i strat, nie potrzebujesz specjalnego
oprogramowania — wystarczy utworzyć szablon
rachunku zysków i strat w programie Excel, którego możesz użyć do
oceny kondycji finansowej firmy. To świetna wiadomość dla każdego
przedsiębiorcy!
Prawdziwy przykład rachunku zysków i strat
Oto ilustracja rachunku zysków i strat fikcyjnej firmy za rok kalendarzowy,
który zakończył się 28 września 2019.
Zgodnie z tym rachunkiem zysków, korporacja wygenerowała 1,619 miliarda PLN
zysku brutto ze sprzedaży w wysokości 4,358 miliarda PLN, co kosztowało około
2,738 miliarda PLN.
Zysk ten został zmniejszony o 293 mln PLN kosztów ogólnych i
administracyjnych oraz 560 mln PLN kosztów sprzedaży i kosztów operacyjnych,
pozostawiając dochód operacyjny w wysokości 765 mln PLN. Odnotowano między innymi dodatkowe zyski, a także straty i 257 mln PLN podatku dochodowego.
W rezultacie
firma zakończyła rok z dochodem netto w wysokości 483 mln PLN.
Przykład wieloetapowego rachunku zysków i
strat
W realnym świecie przedsiębiorstwa, które prowadzą swoją działalność w
skali globalnej, oferują różnorodne towary i usługi oraz angażują się w fuzje i
alianse. Mają długą listę działań i wydatków do wymienienia. Ponadto firmy te
muszą przestrzegać określonych przepisów dotyczących sprawozdawczości. Dlatego
większe firmy wybierają wieloetapowe
rachunki zysków i strat. Przychody operacyjne, koszty operacyjne i
zyski odróżnia się w tym podejściu od kosztów nieoperacyjnych, przychodów
nieoperacyjnych i strat. Cztery poziomy
rentowności to: brutto, operacyjny, przed opodatkowaniem i po opodatkowaniu.
Nie zapomnij o zestawieniach dochodów o zwykłej wielkości –
zawierają one dodatkową kolumnę informacji, która podsumowuje udział każdej
pozycji w ogólnych przychodach. Łatwiej jest porównywać trendy i zmiany w
Twojej firmie, gdy Twoje rachunki zysków i strat mają standardową wielkość.
Wykorzystanie rachunku zysków i strat
Chociaż głównym
celem rachunku zysków i strat jest dostarczenie zainteresowanym stronom
informacji na temat rentowności firmy i operacji handlowych, oferuje on również
dokładny wgląd w wewnętrzne operacje organizacji w celu porównania różnych
branż i przedsiębiorstw. Inwestor może zrozumieć, co sprawia, że firma jest
rentowna, znając składniki przychodów i kosztów zestawienia.
Na podstawie zestawień
wyników kierownictwo może podjąć decyzję o wejściu na nowe rynki, zwiększeniu
sprzedaży, zwiększeniu mocy produkcyjnych, wykorzystaniu większej ilości
aktywów lub ich całkowitej sprzedaży, zamknięciu działu lub linii produkcyjnej.
Konkurenci mogą również wykorzystać je, aby dowiedzieć się więcej o wskaźnikach
wydajności firmy i obszarach priorytetowych, takich jak zwiększenie wydatków na
badania i rozwój.
Ponieważ są
bardziej zainteresowani przyszłymi przepływami
pieniężnymi firmy niż jej poprzednimi sukcesami, wierzyciele mogą
uznać zestawienia dochodów za ograniczoną pomoc. Rachunek zysków i strat jest
używany przez analityków badawczych do porównywania wyników kwartalnych i
rocznych. Na przykład można stwierdzić, czy kierownictwo jest w stanie kontrolować
koszty operacyjne bez poświęcania rentowności lub czy podejmowane przez firmę
próby obniżenia kosztów sprzedaży pomogły jej zwiększyć zyski w czasie.
Wnioski
Rachunek zysków
i strat zawiera przydatne informacje o kilku aspektach firmy. Zawiera odczyty
dotyczące działalności firmy, efektywności zarządzania, potencjalnych wycieków
zysków oraz tego, czy organizacja funkcjonuje na równi z konkurencją.
FAQ
Nadal masz
pytania dotyczące rachunku zysków i strat? Jeśli tak, przyjrzyj się poniższej
liście FAQ – tam na pewno znajdziesz odpowiedzi na wszystkie nurtujące Cię
pytania.
Co
pokazuje rachunek zysków i strat?
Rachunek zysków i strat pokazuje dochody i wydatki firmy w sprawozdaniu
finansowym. Ujawnia również, czy firma przynosi zyski, czy też traci
pieniądze w określonych ramach czasowych. Możesz lepiej zrozumieć sytuację
finansową swojej firmy za pomocą rachunku zysków i strat, bilansu i rachunku przepływów pieniężnych.
Jakie są 3 główne elementy rachunku zysków
i strat?
Główne elementy
rachunku zysków i strat to przychody, wydatki i zysk.
Jak
obliczyć rachunek zysków i strat?
Aby obliczyć
rachunek zysków i strat, wystarczy skorzystać z odpowiedniej formuły –
znajdziesz ją poniżej.
Jaka
jest formuła rachunku zysków i strat?
Dochód netto =
(przychody + zyski) - (wydatki + straty)
